Selamün Aleyküm! Değerli Kardeşlerim!
Zümer 23:” Allah, ayetleri birbirine benzeyen ve yer yer tekrar eden Kitap'ı sözlerin en güzeli olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların, bu Kitap'tan tüyleri ürperir, sonra hem derileri ve hem de kalbleri Allah'ın zikrine yumuşar ve yatışır. İşte bu Kitap, Allah'ın doğruluk rehberidir, onunla istediğini doğru yola eriştirir. Allah kimi de saptırırsa artık ona yol gösteren bulunmaz.”
Ali İmran 7:” Sana Kitap'ı indiren O'dur. Onda Kitap'ın temeli olan kesin anlamlı ayetler vardır, diğerleri de çeşitli anlamlıdırlar. Kalblerinde eğrilik olan kimseler, fitne çıkarmak, kendilerine göre yorumlamak için onların çeşitli anlamlı olanlarına uyarlar. Oysa onların yorumunu ancak Allah bilir. İlimde derinleşmiş olanlar: «Ona inandık, hepsi Rabbimiz'in katındandır» derler. Bunu ancak akıl sahipleri düşünür;”
Yukarıdaki ayetlerin ışığında Kur’an’a baktığımızda Kur’an’ın, muhkem ve müteşabih ayetlerden oluştuğu görülmektedir. Öyle ki nerdeyse Kur’an’ın beşte dördü müteşabihtir.
Kur’an’ın yaklaşık beşte dördü müteşabih olunca, bu sözcüğün taşıdığı anlamın da kesinlikle her inanan tarafından iyice bilinmesi gerekmektedir.
Ne yazık ki bu iki kavram da yüzlerce kavram gibi bize yanlış öğretilmiştir. Sözlüklere ve ansiklopedilere baktığımızda muhkem’in; “açık, anlaşılan, sağlam”, müteşabih’in de “kapalı, anlaşılmaz” diye tanımlandığını görmekteyiz.Bu tanımlardan ortaya çıkan sonuç, bu iki sözcüğün birbirinin karşıt anlamlısı gibi anlaşılmasıdır. Böylesi hatalardan Allah’a sığınırız.
Değerli Kardeşlerim!
Muhkem ayetler: “Hüküm içeren” ayetler demektir. Ki bu ayetler açıktır, nettir ve tek bir anlam ifade ederler.Bu ayetlerden ikinci ve üçüncü……başka bir anlam çıkarılamaz.
Müteşabih ayetler: “Birden çok, birbirine benzer, birbirinden güzel ve her biri açık açık anlaşılan ayetler” demektir.
Müteşabih ayetlerde, mecaz, kinaye ve diğer edebi sanatlar kullanılmış, her seviyedeki insanın anlayabileceği şekilde benzetmeler yapılarak örneklemeler verilmiştir. Bu benzetme ve örneklemeler de açık seçiktir, kesinlikle müşkil ve anlaşılmaz, kapalı değildir.
Müteşabih, “kapalı, müşkil ve anlaşılmaz” demek olursa Yukarıda verdiğimiz Zümer suresinin 23. ayetinin anlamı çok tuhaf bir anlam olur. Yani Kur’an “hem sözün en güzeli” olacak hem de “müteşabih (kapalı, anlaşılmaz)” olacak!!!!!
Müteşabih ayetlerin birden çok, birbirinden güzel anlamlarının hepsi de doğrudur. Kim nasıl anlarsa anlasın hepsi o ayetin anlamıdır. Bu ayetler te’vil edilebilir.
Değerli Kardeşlerim!
Ne yazık ki muhkem ve müteşabih sözcüklerinde olduğu gibi bu “tevil” sözcüğü de yanlış anlaşılmış ve bu yönde de kabul ettirilmeye çalışılmış sözcüklerden birisidir.
Te’vil= Yorum anlamıyla değerlendirilmektedir. Böyle olunca da müteşabih ayetler hakkında yorumlar yapılmakta veya yapılamamaktadır.
Bazıları da tevil’i tefsir anlamında kullanmaktadır.
İşin aslına gelinecek olunursa “Tevil” sözcüğü “geriye dönüş” anlamındaki “evl” sözcüğünün tefil babından mastarıdır.“evvele, yüevvillü, te’vilen,….” diye çekimi yapılır.Türkçe’deki “evvel/ilk” sözcüğü de bize Arapça’daki bu sözcükten gelmiştir.
Buna göre “te’vil” sözcüğünün anlamı, “geriye dönüş” anlamından, değişimle, “tedbir/arkalaştırma” ve takdir/ayarlama” anlamındadır. Bunu tam olarak Türkçeleştirirsek anlam; “1’inci 2’nci, 3’üncü …..” gibi ardı ardına dizmek”, “öncelik sırasına dizmek, öncelikleştirmek” olarak ifade edilebilir.
Böyle ifade edildiğinde de müteşabih ayetlerin o birbirinden güzel, birbirine benzeyen, açık seçik anlamları Allah tarafından ve ehil kimseler tarafından “bu anlam birinci, şu anlam ikinci,şu anlam üçüncü, ….” gibi ard arda sıralanabilir, önceliklenebilir. İşte müteşabih ayetlerin te’vili bu demektir. Yoksa “Müteşabih ayetler kapalıdır, müşkildir herkes anlayamaz, onların yorumunu ancak Allah bilir veya onları ancak Allah ve ehil kimseler (Rasihun) yorumlar” diye bir şey yoktur.
Görüldüğü gibi muhkem ile müteşabih iddia edildiği gibi birbirinin karşıt anlamlısı da değildir.
Kusursuz olan Allah’tır.
En doğrusunu Allah bilir.
Allah’a emanet olunuz.
Zümer 23:” Allah, ayetleri birbirine benzeyen ve yer yer tekrar eden Kitap'ı sözlerin en güzeli olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların, bu Kitap'tan tüyleri ürperir, sonra hem derileri ve hem de kalbleri Allah'ın zikrine yumuşar ve yatışır. İşte bu Kitap, Allah'ın doğruluk rehberidir, onunla istediğini doğru yola eriştirir. Allah kimi de saptırırsa artık ona yol gösteren bulunmaz.”