Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP
|
|
|
“Namaz”ın Kuran’daki karşılığı salât.
Şimdi bazı kimseler öne sürerler ki SALÂT Allah’a devamlı bağlılığı ayakta tutmak, böylece şirkin pisliklerinden temiz kalmak olup inananların elan kılmakta olduğu şekilsel namaz uydurmadır.
Ayetlere bakalım. Allah eğer salâtın bazı ÖZEL HAREKETLER ile yerine getirileceğini açıklıyorsa uydurma olan, iddiadır; kıyamlı-rükulu-secdeli namaz İslamın gerçeğidir.
Özel hareket 1 - (başlama) iftitah tekbiri: Süleyman Ateş Arapçayı her halde iyi bilir. Kevser sûresindeki “ve sallî li rabbike venhar” ifadesini bakın nasıl açıklıyor:
VENHAR kelimesi, eli boğaza kaldırmak demektir. Namazda tekbir almayı ifade eder. Yani orada “Rabbin için namaz kıl ve ellerini kaldır!” buyurulmaktadır (VATAN, 30 Ağustos 2008).
İşte bu. Bakın, şu da Allah’ın buyruğu: “De ki Allah büyük!” -ve kebbir hu tekbîra (17:111). Namaza başlarken “Teslim oluyorum!” anlamında “Allah büyük!” deyip ellerimizi kaldırmakla o buyruğu yerine getiriyoruz. Hani Allah İbrahim’e “Teslim ol!” buyurunca İbrahim, “Alemlerin Rabbine teslim oldum!” der ya (2:231). İşte onun yaptığını yapıyoruz.
Özel hareket 2 – kıyam: Savaşta araziye çıktığınızda “namaz”ı kısaltmanız caizdir (4:101). Ayetin konusu savaşta kılınan namaz. İzleyen ayette Allah, Elçisi’ne sesleniyor. Elçi arkadaşlarıyla birliktedir. Onların bir bölüğü seninle namaza DİKELSİN (4:102). Yani kıyam etsinler.
Ve uyanık olacaklar: Silahlarını yanlarına alsınlar. O devrin silahları: kılıç, mızrak, ok-yay. İnananlar onları ellerinin altında tutacaklar. Sonra?
Özel hareket 3 – secde: “Secde”den sonra arkanıza geçsinler ki onların henüz namaz kılmamış olan bir sonraki bölüğü gelip seninle kılabilsin (4:102).
Nisa 102’deki şekilsel namazla ilgili buyruklar burada sona eriyor. Çünkü konu, “kısa tutulan namaz”dır; kıyam ve secdeden sonra arkaya geçilecek. Namaz bitmiştir. Her halde bu yüzden, anlatımda RÜKU kelimesi geçmiyor.
Ama pek çok ayette “secde”nin önünde rüku var:
RÜKÛ edip secdeye varanlar (2:125) RÜKÛ ve secde edin! (22:77) RÜKÛ ve secde ettiklerini görürsün. (48:29)
Kaldı ki namaz bir teslimiyet anıdır; tarihte insan teslim olurken hep ellerini kaldırmış, hükümdarının önünde saygıyla ayakta durup eğilmiş ve yere kapanmıştır. Teslimiyet anında bu özel hareketler hep yapıla gelmiştir; bilinir.
Elbet sıraları da bilinir. Namaz KIYAM ile başlar (Nisâ 102). Bunun ardından doğal olarak rüku, onun da ardından secde gelecektir. İşleyen akıl, secdeden rükûya ve oradan kıyama geçişi onaylamaz.
Soru: İzahınızda secdenin çene üzerine yapılması gereğini göremedim. Bu ayeti ne şekilde tevil ediyorsunuz?
Cevap: İsrâ 107. Daha önce ilim verilenler, kendilerine Kuran okununca çenelerinin üstüne kapanırlar -YAHIRRÛNE li’l ezkâni succedé.
SECDE kelimesinin HARRE fiiliyle kullanılması (yahırrûne succedé) yere kapaklanmayı dile getirdiği için İsrâ 107’deki bu ifade “secde”nin ve dolayısıyla namazın şekilsel olduğunu gösterir, tıpkı İKAME ile birlikte söylenen SALÂT gibi.
Örneğin, Sebe 14: Süleyman’ın cesedi yıkılınca (fe lemma harre) cinler durumu farkettiler. Secde 15: Ayetlerimize inananlar onlar okununca secdeye varanlardır (harru succeden). A’raf 143: Musa bayılıp düştü (harre).
“YAHIRRÛNE Lİ’L EZKÂNİ succedé” ifadesi mecazî değil lafzî bir anlam taşır; YERE KAPAKLANMA demektir.
Özel hareket 4 – ses: Namazda sesini yükseltme ve hepten kısma; orta yolu tut (17:110). Namazını yalnız başına kılan bir inanır, sesini kendisi duyabilecek kadar yükseltir.
*
İtiraz: İÇİMİZDEN KİM SÖYLEYEBİLİR Kİ ALLAH BİZE NAMAZDA kıbleye (Kabe’ye) yönelmemizi, ellerimizi biraz yukarı kaldırıp iftitah tekbiri getirmemizi, rüku isimli eğilme hareketini yapmamızı, ard ardına iki kere secde etmemizi, rükuda ve secdede Arapça bazı sözler söylememizi, namazdan çıkmadan önce oturup dualar etmemizi BUYURMUŞTUR?
Cevap: Namazda yapılan özel hareketleri yukarda açıklamaya çalıştım: ellerin kaldırılıp “Teslim oluyorum!” anlamında “Allah büyük!” denmesi, kıyam, secde, ses.
Aklını işletene namazın şekilsel olduğunu kanıtlamaya bunlar yeter.
Eleştirilen öteki hareketleri ise namazını yalnız başına kılan biri her halde yapmak zorunlu değildir; neyi uygun buluyorsa onu yapabilir. Örneğin bir kerede tek secde… Yeter ki toplu kılınan namazlarda keleğe gelmesin. (Biraz şaka kaldırabilir miyiz?)
İki şirin vatandaşımız teravih namazı için camideler. Ele güne karışmak için. “Salât-i vitir”in üçüncü rekatında imam “Allahu ekber!” deyince bizimkiler yallah rükûya. Ama herkes ayakta. Bizimkilerin biri eğildiği yerden ötekine fısıldar: “Keleğe geldik; renk verme!”
Arapça sözler pek âlâ Türkçe olabilir. Ben rükûda “Allah yüce!” diyorum ve secdede “Allah bir!”
Bunlar çok kısa süren duruşlar. Onun için Kuran’dan bölümler okumaya yetmez. Namazı bitirmeden önce oturmak, onun için gerekli. Ve o da Allah’ın buyruğu: Kitaptan sana indirileni oku ve namaz kıl (Ankebut 45)
REKAT SAYISI
Nisâ 103: Kendinizi güvende hissedince namazı kılın -Fe izatma’nentum fe akıymu’s salâh… Artık o, tam namazdır ve 2 rekattır çünkü kısaltılmışı 1 rekat olan namazın tamamı 2 rekattır. Peki, 3 olamaz mı? Hadi bir şaka daha:
Temel’e sormuşlar: 1, 1 daha kaç eder? “2; hadi bilemedun, uç (3)!” demiş. Ama matematik “hadi bilemedun, 3!” şakasını kaldırmaz. 1, 1 daha 2 eder. O kadar.
“Kısaltılmışı 1 rekat olan namazın tamamı kaç rekattır?“ da bir matematik sorusu olup tek cevaplıdır: “2!” Yüce Allah eğer savaş ortamında kısaltılan namazdan söz ederken iki rekatlık bir uygulamayı anlatsaydı onun tamamı üç rekat olurdu. Hayır. Uygulama yalnızca 1 rekat. Ve bunun tamamı 2 rekattır. Güven ortamında kısaltılmaksızın kılınan namaz 2 rekattır.
NAMAZ VAKİTLERİ
Süleyman Ateş’in bir açıklaması oldu (VATAN, 30 Temmuz 2007). Önce onu inceleyelim: İlahi emirler Kur’ân vahyi ile sabit olur. İsra 78-79, Hud 114. ayetlerde namaz için üç vakit belirlenmiştir: Gündüzün iki ucu (sabah, akşam) ve gecenin bir kısmı.
Hasan Akçay: İsrâ 79′da farz ibadeti yok. Sana ait “nafile”yi kılmak için gecenin bir bölümünde uyanık ol; bir umut, Rabbin seni övülesi bir konuma eriştirsin (17:79). Ayette nafile ibadet öneriliyor. Fazladan edilen ibadet. Adı üstünde nafile. Eğer nafile ibadetler farz ilan edilirse farzlar nafile olur.
Süleyman Ateş ısrarlı: “İbrahim’e İshak’ı bağışladık ve NAFİLE olarak Yakup’u…” (21:72). Burada NAFİLE farzın altında bir dereceyi mi bildiriyor yoksa “ayrıca, üstelik” manasında mıdır? (20 Ekim 2008).
Hasan Akçay: NAFİLE burada elbet “farzın altında bir derece”yi bildiriyor. Çünkü İbrahim’in torunu ona kendi oğlu ile aynı derecede yakın değildir. O yüzden İbrahim baba, kendi oğlu olan İshak’tan sorumludur ama torunları olan İshak oğlu Yakup’tan ve Abdullah oğlu Muhammed’den sorumlu değildir. İşte tıpkı bunun gibi, biz inananlar FARZLARDAN kesinlikle sorumluyuz ama NAFİLE namazlardan aynı derecede sorumlu değiliz.
İsra 78’e gelince sabah ve akşam namazlarının Hûd 114′te belirtilen vakitleri orada yineleniyor. Yeni bir namaz vakti yok: Güneşin sarkmasından gecenin kararmasına kadar o namazı kıl ve sabah okumasını yerine getir; sabah okuması tanıklıdır.
GÜNEŞ, günbatımında sarkar. İşte o an ile gece karanlığının başladığı an arasındaki süre akşam namazının vaktidir. O kılınacak. Bir de sabah okuması yerine getirilecek. Hûd 114 te bu iki vakti dile getiriyor: sabah, akşam.
*
Hûd 114: Gündüzün iki ucunda ve gecenin saçaklarında namaz kıl (Ve ekımi’s salâte tarafeyi’n nehâri ve zulefen mine’l leyl). Buradaki VE bağlacı önemli çünkü tarifin dört dörtlük olmasını sağlıyor.
Gündüzün ucu bir “nokta”dır. Örneğin güneşin doğmak üzere olduğu an gündüzün ilk ucudur. Yalnızca bir uçtur o. Boyutsuz. Aslında gerçek dışı (sanal) bir an olup hiç bir namaz için yeterli değildir; hattâ bırakın namaz kılmanız için, gözünüzü kırpmanız için bile yeterli değildir.
O yüzden Allah “…ve gecenin saçaklarında!” diyor. GECENİN SABAHA İNEN SAÇAĞI ak ipin kara ipten seçilir hale geldiği anda başlar (2:187) ve güneşin doğmak üzere olduğu anda sona erer. Sabah namazının vakti bu.
Akşam namazının vakti ise günbatımında başlar ve ak ipin kara ipten seçilemez hale geldiği anda sona erer.
*
Kuran’da yalnızca bu iki “farz namazı” var çünkü yalnızca bu ikisi inananların üzerine vakten yazılmıştır –kitaben mevkûta (4:103). Ve bunlar gecenin saçaklarında kılınır; o halde gece namazlarıdır.
Kuran’da gündüz kılınması farz olan namaz yok.
NAMAZIN AMACI
Bakara 238: NAMAZLARI koruyun; namazı aşırıya kaçmadan kılın ve Allah’a boyun eğip kıyam edin (Hâfizû ale’s SALÂVATİ ve’s salâti’l vusta ve kûmû lillahi kânitîn).
Buradaki SALÂTİ’L VUSTA tıpkı “kolay okuma” anlamına gelen kuranu’n mubîn (36:70) gibi bir sıfat tamlaması. SALÂTİ’L-VUSTA aşırıya vardırılmadan, örneğin gösterişe kaçmadan kılınan namaz demek. Zira “vusta”nın kökü olan VST, Bakara 143’ten de anlaşıldığı üzere, gösterişten ve aşırılıktan uzak anlamına geliyor.
Namaz budur. İnsanlara göstermek için değil, ALLAH’I ANMAK İÇİN kılınır (20:14).
Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki bilinçsizce kılarlar ve gösteriş yaparlar (107:4-6). Ben Allah’ım. Benden başka ilah yok. Bana kulluk edin ve namazı Beni anmak için kılın (20:14). Beni anın ki sizi anayım. Bana şükredin; nankör olmayın (2:152).
Allah’ın size olan iyiliklerini anımsayın. Hani bir birinize düşmandınız; kalblerinizi ısındırıp sizi kardeş yaptı O (3:103).
Ölü toprak onlara bir kanıt. Can veririz ona; ekin çıkartırız da yerler. Orda hurmalıklar, üzüm bağları veririz; pınar pınar su fışkırtırız. Onun yetiştirdiğini ve ellerinin yapamadığını yerler. Değer bilmezler mi? (36:33-35).
Namaz bu bilinç ve duyarlı tavırla kılındığı zaman insanı eğitip uygunsuz ve çirkin iş yapmaktan alıkor (29:45)
NAMAZIN KILINIŞI
Tek başınıza namaz kılarken namaz hocası kitaplarında izah edildiği gibi bir örnek namaz kılmayı tarif edin.
Peki, buyurun.
Mescidi’l Harâm’a doğru dikelip “Teslim oluyorum!” anlamında ellerimi kaldırırken “Allah büyük!” der, namaza girerim.
Rabbimin önünde saygıyla ayakta dururken ellerimi önümde kavuştururum ya da yanlara salarım. Kuran’dan ayetler okurum. Örneğin:
Rabbim! Kuran’ı, okuyanlar anlasın diye, Arapça indirdin (12:2, 19:97). Eğer onu yabancı dilde bir kitap yapsaydın şöyle derlerdi: “Nolurdu bunun ayetleri açıklansaydı! Yabancı dil ve Arap olur mu?” (41:44). Ya da yabancı dil ve Türk olur mu!
Kuran’ı bir yabancıya indirseydin de Araplara onu o okusaydı Kuran’a iman etmezlerdi (26:198-199). Elçilerin duyurabilsin diye halkın dilini konuşanları yolladın hep (14:4).
Saygıyla eğilip “Allah yüce!” derim.
Doğrulurum. O esnada “Yakaranı duyar Allah,” derim (2:186). “Övgü Allah’a!”
“Allah büyük!” deyip yere kapanırım. Yüzüm yerdeyken “Allah bir!” derim.
“Allah büyük!” deyip ayağa kalkarım. AYAKTA yine ayetler okurum. Örneğin:
Onlara “Koruyan’a secde edin!” denince “Koruyan da neymiş?!” dediler; “Hem biz SENİN buyurduğuna mı secde edicez?!” Bu onları daha bir öfkeli yaptı (25:60). Oysa ister Allah desinler ister Koruyan; en güzel isimler hep Senin (17:110). Geçerli olan, kelimelerin hangi dile ait olduğu değil ne anlama geldiğidir.
Rabbim! Güneşin sarkmasından gecenin kararmasına kadar buyruğun gereği namaz kılarız ve sabah okumasını yerine getiririz. Sabah okuması tanıklıdır (17:78). Namazımızı Seni anmak için kılarız (20:14).
Rabbimin önünde ikinci kez eğilip “Allah yüce!” derim. Doğrulurum. O esnada “Yakaranı duyar Allah,” derim; “Rabbim! Övgü sana!”
“Allah büyük!” deyip yere kapanırım. Yüzüm yerdeyken “Allah bir!” derim.
Secdeden sonra OTURARAK ayetler okurum. Örneğin:
Namazları korur ve namazı bilinçle kılmaya devam ederiz (2:238). Senin önünde boyun eğip senin yasalarını düşünürüz. Namaz yasak ve çirkin iş yaptırmaz (29:45).
Yazıklar olsun namazı bilinçsizce kılanlara (107:4-5). Bir inanır içkiliyse ne dediğini bilir hale gelene kadar namazdan uzak durur (4:43). Çünkü namaz kılanın Kuran’ı ANLAYA ANLAYA okuması ve Allah’a meramını anlatırken ağzından ne çıktığını bilmesi gerekir. Bilenle bilmeyen bir olmaz (39:9).
Barış ve Allah’dan bağışlanış dileyerek namazımdan çıkarım.
*
Bu çizgi resimler Hayim Halevy Donin’in yazdığı “Yahudi Gibi IBADET ETMEK: İbadet ve Sinagog Servisleri El Kitabı”ndan alınmıştır. Açıkça görüldüğü üzere namazı yahudiler kılardı; zamanla unuttular (19:59). http://www.submission.org/jews.html
Yahudilerin bu ibadeti ile Müslümanların namazını karşılaştırın.
__________________ hasanakcay.net
allahindini.net
|